Miasta wyzwań 2033 – raport z warsztatów foresightowych

Przyszłość polskich miast jest tematem złożonym i wymagającym kompleksowego podejścia. Wśród ogromu problemów dotyczących różnych sfer życia miejskiego trudno jest wskazać te, które moglibyśmy uznać za najważniejsze do zaadresowania. Dlatego też na spotkanie, którego celem było wyznaczenie palących wyzwań najbliższej dekady, zaprosiliśmy ekspertki i ekspertów różnych dziedzin, aby wspólnymi siłami podołać temu zadaniu.

Pobierz raport

Foresight miejski jako narzędzie planowania

Foresight jest usystematyzowanym sposobem analizowania i badania przyszłości. Celem tego działania nie jest prawidłowe przewidzenie przyszłości, ale raczej pomoc w kształtowaniu jutra. Dokonuje się tego przez analizę czynników zmiany, wyznaczanie potencjalnych kierunków rozwoju, a w konsekwencji budowanie strategii odpornej na zagrożenia i wykorzystującej szanse jutra. Metodologia foresightu w kontekście miast pomaga w antycypowaniu przyszłych wyzwań, eksploracji długoterminowych wizji, redefinicji miejskości wobec zachodzących zmian, wyborze preferowanej drogi rozwoju, a także we włączeniu interesów różnych stron i głosów w proces kreowania przyszłości. To punkt wyjścia do miejskiego planowania strategicznego.

Megatrendy, a przyszłość miast

Megatrendy to zjawiska globalne, które oddziaływać mogą na wiele obszarów funkcjonowania miasta, szczególnie w perspektywie długoterminowej. W różnych częściach świata można obserwować częściową lub całkowitą rozbieżność od danego kierunku rozwoju, nie zmienia to jednak faktu, że główny - globalny nurt będzie kształtował lokalną rzeczywistość. Istotne zatem jest postrzeganie megatrendów przez dwie perspektywy: perspektywę świata - jako sieci połączeń oraz perspektywę własnego podwórka - jako miejsca, które może oferować dodatkowe szanse i zagrożenia w swojej lokalnej specyfice. Spośród megatrendów bezpośrednio wpływających na miejską rzeczywistość wyróżniliśmy zmiany demograficzne – z jednej strony malejącą populację Europejczyków, z drugiej rosnącą populację świata i przegrupowanie sił globalnych, ciągły wzrost poziomu urbanizacji, kwestie związane z kryzysem klimatycznym, a także rozwój technologii.

Wyzwania przyszłości polskich miast

W ramach pracy warsztatowej analizując zarówno wpływ kluczowych sił napędowych, jakimi są megatrendy, jak i znaków sugerujących nowe kierunki rozwoju, wytypowaliśmy szereg problemów, z którymi będą zmagały się polskie miasta w perspektywie dziesięcioletniej w obszarach dobrostanu mieszkańców, ekologii i oszczędności oraz planowania urbanistycznego. Pobierz raport i dowiedz się jakie wyzwania czekają polskie miasta w najbliższej dekadzie. 

Jeśli odpowiednio nie zareagujemy na nie już dzisiaj, czekać mogą nas dystopijne scenariusze, które zidentyfikowaliśmy jako:

1. Polskie Detroit – w wyludniających się miastach przyspiesza lokalna recesja. Kryzys populacyjny wpływa na zahamowanie rozwoju infrastruktury oraz utrudnia utrzymanie funkcjonujących systemów. Nawarstwiające się problemy społeczne wpływają obniżenie poziomu bezpieczeństwa i wzrost przedsiębiorczości. Jak można było temu zapobiec?
2. Sieć (bez)dialogu – miasto wskutek rozwoju technologii, migracji i suburbanizacji staje się zlepkiem nieskoordynowanych inwestycji. Jak umocnić pozycję miasta jako jednego organizmu, który realizuje wspólny cel?
3. Miasta zgiełku – wzrost intensywności ruchu w mieście negatywnie wpływa na ludzi i środowisko naturalne. Zanieczyszczenie hałasem obniża komfort życia i pogłębia podziały, tworząc części miast przeznaczone dla osób o gorszym i lepszym statusie materialnym. Czy możemy zapewnić w mieście równy dostęp do komfortowego życia?
4. Miejski ukrop – wiele miast nie zdążyło w odpowiednim czasie wprowadzić efektywnej, ekologicznej i odpornej infrastruktury energetycznej, w efekcie walcząc z miejskimi wyspami ciepła, powodziami czy przerwami w dostawie prądu. Czy mamy jeszcze czas na skuteczną transformację energetyczną?

Spośród szeregu wyzwań - tych obecnych oraz tych dopiero się kształtujących, postawiliśmy trzy pytania, które są odzwierciedleniem kluczowych wyzwań nadchodzącej dekady:

WYZWANIE 1: Jak zagwarantować dostępność usług publicznych dla użytkowników miasta?

WYZWANIE 2: Jak wspomóc efektywne korzystanie z zasobów energetycznych w mieście?

WYZWANIE 3: Jak usprawnić kooperację i komunikację podmiotów włączonych w planowanie rozwoju miasta?

Pobierz raport i zapoznaj się ze szczegółowymi opisami wyzwań miast w perspektywie roku 2033.

Pobierz raport

W zespole PFR dla miast rozwijamy projekty, które pomagają polskim samorządom zdobyć wiedzę oraz kompetencje pozwalające na budowanie miast przygotowanych na wyzwania przyszłości. Dynamicznie zachodzące zmiany mają odczuwalne skutki również dla miast - umiejętność ich przewidzenia pozwala na lepsze przygotowanie na ewentualne kryzysy, optymalne gospodarowanie zasobami czy wdrożenie usprawnień w już istniejących procesach. Przygotowując warsztat foresightowy chcieliśmy wspólnie z gronem ekspertów porównać różne perspektywy i zdefiniować kluczowe wyzwania polskich miast w perspektywie najbliższych 10 lat, aby móc jeszcze lepiej odpowiedzieć na przyszłe potrzeby włodarzy miast i przedstawicieli Jednostek Samorządu Terytorialnego. Wiedza i inspiracje zdobyte w trakcie warsztatu będą dla nas podłożem dla kolejnych projektów realizowanych w ramach programu, takich jak hackathony wdrożeniowe czy szkolenia.

Staraliśmy się też, aby foresight stał się narzędziem odkrywającym nowe możliwości zastosowania technologii w miastach. Wierzymy, że technologie, które dziś mogą wydawać się niezrozumiałe czy niszowe, mogą zostać wykorzystane w samorządach i na co dzień usprawniać życie mieszkańców oraz pracę pracowników urzędów. Dzięki zaangażowaniu ekspertów i ekspertek z różnych dziedzin, lepiej poznaliśmy technologie takie jak AI, Blockchain, VR i AR i zrozumieliśmy ich możliwości i ograniczenia. W serii artykułów Miasta wyzwań 2033 rozważać będziemy czy nowoczesne technologie mogą stać się narzędziem pozytywnej zmiany w opisywanych powyżej scenariuszach oraz przedstawimy potencjał wykorzystania nowoczesnych technologii w odpowiedzi na wyzwania przyszłości polskich miast.