Zrównoważona mobilność w rozwoju „wizji zero”

Krótki opis rozwiązania

Nadrzędnym celem włodarzy Jaworzna jest stworzenie miasta „małych odległości”, czyli dostarczenie mieszkańcom alternatyw do używania samochodów w codziennym transporcie.

Jaworzno od 2005 roku realizuje spójną strategię rozwoju transportu w mieście¹, której ukoronowaniem stało się przyjęcie w 2013 roku strategii „Wizja zero”, czyli założenia, że nadrzędnym celem polityki transportowej jest zminimalizowanie ryzyka wystąpienia niebezpiecznych wypadków na drogach.

Jaworznicka strategia zrównoważonego transportu opiera się na dwóch równoległych filarach – przebudowie układu drogowego oraz rozwoju transportu publicznego. W mieście ograniczono ruch samochodów w strefie śródmiejskiej poprzez reorganizację ruchu oraz remonty ulic, budowę obwodnic miasta (śródmiejskiej i północnej) oraz budowę systemu dróg rowerowych. Równolegle rozwijany jest transport publiczny – Jaworzno jest jednym z liderów wprowadzania autobusów elektrycznych do floty komunikacyjnej, a w 2018 roku miasto wprowadziło atrakcyjny cenowo bilet roczny (180 zł)², który ma skłonić mieszkańców do częstszego korzystania z transportu publicznego.

Szczegółowy opis rozwiązania

Kluczowe dla Jaworzna było zlecenie stworzenia³ w 2003 roku planu transportowego dla miasta, który od 2005 roku jest konsekwentnie realizowany z niewielkimi zmianami. Miasto przez 10 lat korzystając z funduszy unijnych oraz środków własnych wybudowało dwie obwodnice miasta, które pozwoliły na przeniesienie ruchu tranzytowego poza ścisłe centrum miasta. Równolegle rozwijano również wtedy transport publiczny.

Jednak w 2011 roku włodarze miasta zorientowali się, że mimo znacznych inwestycji drogowych poruszanie się po mieście wciąż jest niebezpieczne i kosztuje rocznie życie kilkunastu mieszkańców miasta. Zdecydowano wtedy na wdrożenie w 2013 roku „Wizji Zero”⁴, której pierwowzorem była szwedzka polityka bezpieczeństwa ruchu drogowego prowadzona w drugiej połowie XX wieku. Kluczowy instrument tej strategii stanowiła zmiana organizacji transportu w centrum miasta poprzez modernizacje kilkudziesięciu ulic (zwężanie, wyniesione przejścia dla pieszych, zmiana nawierzchni, likwidacja zatok autobusowych, szerokie chodniki i drogi rowerowe, szykany wymuszające niższą prędkość, likwidacja źle wyznaczonych miejsc parkingowych, optyczne zwężanie szerokości ulicy).

Większość działań w ramach „Wizji zero” zrealizowano z funduszy własnych oraz budżetu państwa. Świadomie pierwsze zmiany były przeprowadzone bez konsultacji z mieszkańcami, dopiero po ich zrealizowaniu rozpoczęto konsultacje w sprawie kolejnych inwestycji oraz ewaluację tych już wprowadzonych.

Władze miasta szacują, że od początku realizacji strategia transportowa miasta kosztowała pół miliarda złotych, z czego znaczna część została wydana na budowę obwodnic. Radykalnie ograniczono liczbę ofiar śmiertelnych na drogach (z kilkunastu rocznie do pojedynczych przypadków, a nawet do zera – w 2017 roku). Znacznie wzrosła również liczba podróżujących komunikacją miejską (w centrum miasta jest to prawie 60% podróży), a w całym mieście więcej podróży odbywa się z wykorzystaniem transportu zbiorowego niż samochodowego.