Miasto 15-minutowe czyli jakie? Koncepcja i przykłady

Czy wiesz, że przeciętny warszawski kierowca pokonujący dziennie dwie trasy, rocznie traci w korkach ok. 88 godzin i 3000 zł? Dodajmy, że Warszawa nie jest liderem w rankingu najbardziej zakorkowanych miast Polski. Uchronić nas przed stratą czasu na dojazdy do pracy, do lekarza czy do sklepu mają 15-minutowe miasta. Na czym polega ta koncepcja i gdzie wprowadzono ją w życie? 

15-minutowe miasto to układ przestrzeni miejskiej, pozwalający ludziom na dostęp do miejsc codziennego użytku, takich jak sklepy, punkty usługowe, placówki medyczne i edukacyjne w ciągu 15 minut drogi pieszo lub rowerem od ich miejsca zamieszkania, bez konieczności podróżowania samochodem lub komunikacją miejską. 

Pomysłodawcą tej koncepcji jest prof. Carlos Moreno z paryskiego uniwersytetu Sorbona, który zaprezentował ją w 2016 roku w piśmie „La Tribune”. Autor w swojej publikacji podkreślił fakt, że istnieje możliwość pogodzenia zrównoważonego rozwoju aglomeracji z działaniami mającymi na celu ukształtowanie nowych sposobów, życia, pracy i odpoczynku. Koncepcja ta staje się coraz bardziej popularna głównie ze względu na rosnącą świadomość ekologiczną. Na jej rozwój wpłynęła także pandemia, podczas której upowszechniona została praca zdalna. Zmniejszyła się mobilność ludzi, a mieszkańcy miast zaczęli doceniać możliwość załatwienia wszystkich najważniejszych spraw w okolicy miejsca zamieszkania - zrobienia zakupów, skorzystania z oferty gastronomicznej, medycznej czy kulturalnej, bez konieczności przedostawania się do innej części miasta.  

https://www.youtube.com/watch?v=TQ2f4sJVXAI

Miasto 15-minutowe stoi w opozycji do prądów urbanistycznych ubiegłego wieku, zakładających podział struktury miejskiej ze względu na funkcję (głównie biznesową/przemysłową i mieszkalną), a przez to spore odległości. Dzisiaj możemy łączyć dużą część tych obszarów, m.in. dzięki nowym technologiom.  

Prof. Carlos Moreno uważa, że da się przekształcić przestrzeń spełniającą do tej pory głównie jedną rolę, na taką składającą się z 4 komponentów: różnorodność (zabudowy i kulturowa), cyfryzacja (koncepcja smart city), bliskość (czasowa i przestrzenna) oraz gęstość (liczba osób na metr kwadratowy). Idea odbiła się w społeczności międzynarodowej szerokim echem i zyskuje coraz większą popularność do dzisiaj.   

Według idei miasta 15—minutowego, obszary mieszkalne wcale nie muszą być oddzielone od struktur miejskich przeznaczonych na biznesu, handlu, rozrywki. Wręcz przeciwnie, powinny być zintegrowane - priorytetem jest wielofunkcyjność. Poprawa życia mieszkańców związana z rozwojem tej idei stawia nie tylko na odległości, ale również na ograniczanie zanieczyszczeń powietrza oraz ograniczanie hałasu. Ponadto, 15-minutowe miasto ogranicza również poczucie anonimowości i osamotnienia przy jednoczesnym zwiększeniu ilości czasu dla rodziny i przyjaciół dzięki braku konieczności dalekich dojazdów.  

Jakie miasta do tej pory wdrożyły ideę miasta 15-minutowego? 

Wiodące miasta na świecie, które wdrażają koncepcję 15-minutowego miasta to m.in. Melbourne, Detroit, Portland w USA, Bogota w Kolumbii, Ottawa w Kanadzie, czy Szanghaj w Chinach. W Europie trend ten rozwijany jest m.in. w Barcelonie, Wiedniu, Mediolanie czy Paryżu.  

Pierwszym polskim 15-minutowym miastem nazywają Pleszew jego przedstawiciele. Jak twierdzą, to 17 tysięczne miasto położone w Wielkopolsce, jest spójne i optymalne. – Zmieniamy się! Pleszew jest kompaktowy! Bo mamy tu wszystko, czego potrzebujemy do życia na wyciągnięcie ręki – żłobek, przedszkole, szkołę, pracę, instytucje publiczne, opiekę zdrowotną, a wreszcie także i sport, rekreację i różnorodną ofertę kulturalną. Wszystko to dostępne w ciągu 15 minut – pieszo, rowerem czy samochodem lub komunikacją miejską. Jesteśmy kompaktowi, bo to nie tylko miasto. To także wsie, z którymi tworzy jedną, spójną i niepowtarzalną całość – podkreślał burmistrz Pleszewa, Arkadiusz Ptak. 

https://www.facebook.com/arkadiuszwojciechptak/videos/347844920357755/  

Aby rozpocząć proces przekształcania tradycyjnego miasta, w miasto łatwo dostępne dla mieszkańców, warto jest stworzyć mapę najważniejszych udogodnień w każdej dzielnicy i ocenić czy bez problemu można dostać się do nich pieszo lub za pomocą roweru. To właśnie rozbudowa sieci ścieżek rowerowych jest bardzo istotnym elementem transformacji miasta. Ponadto, koncepcja miasta 15-minutowego zakłada również wkomponowanie w miejską przestrzeń obiektów sportowych, a przede wszystkim zieleni.  

Dowodem na to, że 15-minutowe miasto cieszy się rosnącą popularnością są aplikacje, które pozwalają sprawdzić, czy miasto, w którym mieszkam spełnia kryteria dostępności. Tego typu mapy powstały w Stanach Zjednoczonych, Niemczech, a także w polskiej Metropolii Górnośląsko-Zagłębiowskiej.