Miasta wyzwań 2033: Technologie w służbie miastom - wywiad z Sebastianem Grabowskim

Wpływ globalnych zmian na definicję i trendy dotyczące miast obserwujemy coraz częściej. Dzieje się to głównie za sprawą z jednej strony dynamicznie pojawiających się wyzwań, przed którymi stają dzisiaj samorządy, a z drugiej, dzięki odpowiedziom na te wyzwania ze strony miast, z użyciem nowych technologii. Jak odpowiadać na wyzwania we właściwy sposób, stosując technologię tak, by „lekarstwo” nie okazało się gorsze niż sama „choroba”. O roli technologii w mieście rozmawialiśmy z Sebastianem Grabowskim, prezesem Fundacji ArchitectsPL i twórcą projektu Miasto-Miasto, który uczestniczył w warsztatach foresightu miejskiego zorganizowanych przez PFR dla Miast.

Jak w ciągu ostatnich lat zmieniły się trendy dotyczące miast? Nastąpiła jakaś zmiana paradygmatu czy może podążamy nadal w tym samym kierunku, ale szybciej?

Miasto rozumiane jako połącznie miejsca oraz człowieka nie zmieniło swojej podstawowej roli od początku swojego powstania, zadania jednak oraz kształt organizacyjny danego miasta definiowany był przez czasy oraz cywilizacje, które szczególnie w XXI wieku zredefiniowały agorę w obszarach klimatu oraz szeroko rozumianego bezpieczeństwa. Zmiany klimatyczne, cyfryzacja, zanieczyszczenie środowiska, wykluczenie, starzejące się społeczeństwo, totalitaryzm, pandemie, wojny a przede wszystkim globalizacja mają zdecydowany wpływ na przyszłość oraz bezpieczeństwo miast. Mimo iż sam paradygmat miasta nie uległ zmianie, zmienia się całe otoczenie miejskie coraz bardziej uzależnione od globalnych ruchów oraz gospodarek.

Jaka jest rola technologii w mieście?

Technologia w mieście a może bardziej poprawnie różne technologie w mieście mogą pełnić funkcję kreatora, jak i prowadzić do samounicestwienia. Nowoczesne zarządzanie, oszczędności, cyfryzacja, gospodarowanie w oparciu o dane, technologie autonomiczne, materiałoznawstwo, biotechnologia, robotyzacja, bezpieczeństwo, sztuczna inteligencja to szanse na usprawnienie, modernizację zarówno infrastruktury miejskiej oraz nowego sposobu współzarządzania miastami, to nowa jakość w całym systemie samorządowym począwszy od mieszkańca, a skończywszy na urzędniku. Aby jednak móc świadomie korzystać z tzw. dobrodziejstwa technologicznego należy zadbać o wysoki poziom kompetencji środowisk miejskich oraz wytworzyć trwałą współpracę między samorządami tak, aby były w stanie długoterminowo dzielić się wiedzą, oraz rozwiązaniami. Rolę technologii w miastach należy oceniać z pkt widzenia przydatności oraz gospodarności, dodatkowo jest ona niezbędnym narzędziem w każdym obszarze zarządzania, począwszy od procesów wewnątrz urzędu, a skończywszy na oszczędnym zarządzaniu w spółkach miejskich (dobrym przykładem są systemy zdalnego zarządzania oświetleniem ulicznym, bez których nie jesteśmy efektywnie zarządzać oświetleniem, a które były historycznie traktowane jako niepotrzebna bezużyteczna innowacja).

Jak technologia może nam pomóc odpowiedzieć na wyzwania czekające miasta w najbliższej dekadzie?

Różne technologie odpowiadają na różne wyzwania np. Internet Rzeczy to przede wszystkim zdalne zarządzanie, optymalizacja procesu produkcji oraz dostarczania, telemetria itd. czyli wszystkie zadania jakie stoją przed celami związanymi z ochroną klimatu, środowiska, gospodarnością oraz zarządzaniem infrastrukturą miejską, jak i zasobami naturalnymi. Sztuczna inteligencja to lepsze procesu decyzyjne, analiza oraz predykcja odnosząca się do danych generowanych przez mieszkańców, oraz miasto. Sieci mobilne nowej generacji to lepsza komunikacja, pojazdy autonomiczne oraz usługi miejskie oparte o video itd. każda z technologii odpowiednio zutylizowana ma szansę znaczącą poprawić funkcjonowania każdego wymiaru miasta.

Czy wykorzystując nowe technologie w miastach transformację muszą przejść wszystkie procesy zachodzące w mieście, czy może należy technologię stosować punktowo, tam, gdzie da największą wartość?

W zależności od wielkości oraz złożoności organizacyjnej miasta można stosować inne modele pracy. W dużych złożonych organizacjach miejskich należy zdefiniować przynajmniej mapę drogową transformacji odnoszącą się do całej organizacji miasta włączając spółki zależne, w małych miejscowościach można zaczynać punktowa pamiętając jednak o kilku fundamentach jak: otwartość systemów zarządzania, standaryzacji API (interfejsy programistyczne), wspólne podejście do danych oraz powtarzalność. Każdy przypadek wymaga odpowiedniego przepisu a tym samym mocno indywidualnego podejścia. Sama technologia jest mocno demokratyczna, aczkolwiek wymaga mądrej adaptacji w zależności od problemu, jaki rozwiązuje albo tez przyszłej roli, jaka ma odegrać. Swoją drogę ku transformacji należy zaczynać od zrozumienie potrzeb oraz wyzwań, z jakim dane miasto musi się zmierzyć.

Czy pracując z technologią w mieście to jest tak, że ona powinna służyć nam, my powinniśmy służyć jej, a może powinniśmy współpracować?

Technologia jest narzędziem, które wykorzystuje się celem rozwiązania danego problemu. Nadawanie jest wymiaru nadrzędności jest niezasadne (na pewno jeszcze przez kolejnych kilkanaście lat). Natomiast umiejętne wykorzystanie oraz dostosowanie danej technologii do naszego problemu to zupełnie inne zagadanie, które silnie koresponduje z kompetencjami zarówno po stronie miast jak i mieszkańców.

W świecie nowych technologii istnieje coraz większa konkurencja i idąca za nią tendencja do zamykania ekosystemów blokując interoperacyjność rozmaitych systemów ze sobą. Jak duży jest to problem z perspektywy miasta? Jak temu przeciwdziałać?

Zamknięte oraz złożone systemy teleinformatyczne to jedna z największych bolączek samorządu polskiego. Raz wdrożone w krytycznych miejscach infrastruktury miejskiej czy też samego urzędu, stają się głównych hamulcowym rozwoju całego ekosystemu miejskiego. Obecnie tworzenie przejrzystych wymagań, architektury opartej o standardy programistyczne (w tym API), unikanie tzw. czarnych skrzynek, budowanie i zarządzanie polityką otwartych danych a przede wszystkim wymienianie wiedzy i dobrych przykładów jest jedynym rozwiązaniem na tzw. cwaniaków technologicznych, z którymi szczególnie w naszych czasach mamy do czynienia. Rola „cwaniaka” jest rolą odgrywaną przez duże korporacji ale również przez lokalnych dostawców, stąd tak dużą wagę powinno się przykładać do kompetencji urzędników jak i dobrych praktyk tworzonych przez same miasta i poddawane wzajemnemu dialogowi technicznemu.

W ramach serii wywiadów Miasta wyzwań 2033 z ekspertami, którzy wzięli udział w naszych warsztatach foresightowych rozważamy czy nowoczesne technologie mogą stać się narzędziem pozytywnej zmiany w scenariuszach przyszłości polskich miast oraz przedstawimy potencjał wykorzystania nowoczesnych technologii w odpowiedzi na ich wyzwania. Raport dostępny jest do pobrania TUTAJ.

Dr Sebastian Grabowski - absolwent Wydziału Elektroniki i Telekomunikacji Politechniki Koszalińskiej, Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego oraz Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej w Warszawie, doktorat Wydziału Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii Uniwersytetu Warszawskiego. W swojej pracy badawczej zajmuje się tematyką Otwartych Ekosystemów Informacyjnych, Otwartych Danych oraz Interakcjami pomiędzy użytkownikami sieci telekomunikacyjnych i Internetu,

Prezes Fundacji ArchitectsPL zajmującej się popularyzacją idei otwartości oraz nowych technologii w miastach polskich, gdzie min. przy współpracy z samorządami  Polski  oraz Litwy w roku 2019, Fundacja ustanowiła Rekord Guinnessa.  ArchitectsPL należy do Polskich prekursorów zajmujących się  tematyką Otwartych Danych i do tej pory z sukcesem rozwija platformy otwartych danych w Kołobrzegu, Gdańsku i w Warszawie, ekspert Polskiej Izby Informatyki i Telekomunikacji ds. Smart City, Członek Rady Programowej Instytutu Industry 4.0 przy Szkole Biznesu Politechniki Warszawskiej, wykładowca na Wydziale Zarządzania i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego. W roku 2017 wyróżniony przez Polska Izbę Informatyki i Telekomunikacji tytułem „Cyfrowa Osobowość roku 2017 w Polsce”. W roku 2021 otrzymał wyróżnienie specjalne redakcji MIT Sloan Management Review Polska oraz ICAN Institute w kategorii Odpowiedzialna Technologia - Mistrz Innowacyjnej Transformacji za projekt – Transformacja miasta Bolesławiec w Smart City  - wdrożenie ekosystemu inteligentnych rozwiązań usprawniających zarządzanie infrastrukturą miejską”.

Laureat „Listy 100 w roku 2021” przyznawanej przez Szerokie Porozumienie na Rzecz Umiejętności Cyfrowych w Polsce. „Lista 100” to listy 100 osób, które w  sposób szczególny, swoją aktywnością przyczyniły się do rozwoju umiejętności cyfrowych w Polsce w roku 2021.  

Założyciel VBloga Miasto-Miasto poświęconego tematyce samorządu polskiego.

Zawodowo od 20 lat związany z branżą teleinformatyczną, gdzie pełnił szereg funkcji zarządzających, w tym kierował Centrum Badawczo Rozwojowym Orange Polska oraz zarządzał biznesem Internetu Rzeczy, Smart City oraz M2M na rynku B2B Orange. Obecnie pracuje w środowisku międzynarodowym  pełniąc funkcję Head of IoT/Smart City/Industry/Egde Enterprise Architecture Practises w Orange Business Services.

Uwielbia historię, politykę i psychologie w wolnych chwilach wymyśla nazwy marketingowe np. jest twórca jednej z najbardziej popularnych nazw w swoim czasie „Zetafon” oraz ogólnopolskie akcje społeczne rozwijające najmłodszych Polaków na przykład Inteligentny Samorząd – Change The Game.